فصلنامه علمی اقتصاد و مدیریت شهری

در سال‌های اخیر، نظام عرضه و تقاضا در حوزه گردشگری، تغییر شگرفی داشته است. این تغییر، در سطح جدیدی از اقتصاد خود را نشان می‌دهد که توسط پین و گیلمور (۱۹۹۹) تحت عنوان «اقتصاد تجربه» مطرح شده است. بر اساس نظر پین و گیلمور، اقتصاد تجربه آخرین سطح از توالی و پیشرفت اقتصاد تجربه بوده که سطح تکامل‌یافته‌تر از مواد خام (در اقتصاد کشاورزی)، کالاها (در اقتصاد صنعتی) و خدمات (در اقتصاد خدمات) است.

مصرف‌کننده در اقتصاد تجربه، کاربر یا مشتری می‌باشد و به عنوان میهمان شناخته می‌شود. محصول قابل عرضه نیز ترکیبی از کالاها و خدمات و تجربیات است که بر مبنای ایجاد ارزش برای میهمان می‌باشد.

پین و گیلمور در مدل ۴E بر اساس دو جنبه میزان مشارکت‌پذیری (فعال/ غیرفعال) و میزان برقراری ارتباط میهمان با محیط (جذب/ غرق شدن)، چهار بُعد سرگرمی، آموزشی، زیبایی‌شناختی و رهایی را تعریف کردند.

با توجه به اهمیت گردشگری کودکان و نوجوانان و ناشناخته بودن این مقوله در منابع و مطالعات دانشگاهی گردشگری ایران، پژوهشگر بر آن شد تا نمونه موردی این تحقیق را براساس مدل ۴E در فضای ادراک ذهنی نوجوانان بررسی کند.

داده‌های این تحقیق، با استفاده از روش‌های کتابخانه‌ای جهت ایجاد چارچوب نظری و میدانی و با استفاده از ابزارهای مشاهده، مصاحبه (با ۲۵ تن از صاحب‌نظران و فعالان عرصه سفر کودکان) و تنظیم پرسشنامه بر اساس طیف بوگاردوس، گردآوری شدند. جامعه آماری این پژوهش ۵۶۰ تن از دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع دبیرستان شهر تهران بودند. دسته‌بندی و تجزیه و تحلیل داده‌ها با بهره‌گیری از نرم‌افزار‌های SPSS  و Excel صورت پذیرفت.

یافته‌ها حاکی از آن است که دانش‌آموزان، گرایش زیادی به غرق کامل در طبیعت دارند و در بافت‌های تاریخی، گرایش به بُعد زیبایی‌شناختی حاکم است.

کوچکتر شدن بدنه دولت و اجرای قانون خصوصی‌سازی موجب شده بسیاری از فعالیت‌هایی که در گذشته بر عهده دولت بود، به شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی واگذار شود. خدمات شهری از جمله فعالیت‌هایی‌ست که با زیاد شدن سازمان‌های خدمات‌رسانی، رقابت شدیدی را بین این سازمان‌ها جهت بالا بردن کیفیت و رضایت‌مندی مشتریان و در نتیجه کسب سهم بیشتری از بازار، به وجود آورده است. در این پژوهش به تدوین مدل خودارزیابی مؤثر در افزایش رضایت مشتریان این سازمان‌ها پرداخته خواهد شد. جامعه آماری این تحقیق را ممیزان سازمان‌های خدمات شهری موجود در شهر تهران تشکیل می‌دهند که از بین آنها تعداد ۷۰ نفر به صورت تصادفی به عنوان حجم نمونه انتخاب شده‌اند. برای جمع‌آوری اطلاعات، از پرسشنامه‌ای که محققان تدوین کرده‌اند، استفاده شده است و بر اساس روش‌های استاندارد، پایایی و روایی آن مورد تأیید می‌باشد. برای آزمون فرضیات، از آزمون میانگین جامعه استفاده شده است که در نهایت مشخص گردید مدل خودارزیابی موجود در این سازمان‌ها، اثربخشی لازم برای جلب رضایت مشتریان را دارا نمی‌باشد. در حالی‌که مدل خودارزیابی پیشنهادی تحقیق، مدلی مؤثر در بالا بردن رضایت مشتریان است.

پارک‌های علم و فناوری به عنوان یکی از زیرساخت‌های اقتصاد دانش‏بنیان توانسته‏اند نقش ویژه‏ای را در توسعه اقتصاد شهری، محلی و منطقه‌ای ایفا کنند. این پژوهش با هدف کمک به توسعه عملکرد پارک‌های علم و فناوری با استفاده از روش تئوری مفهوم‌سازی داده‌بنیان، به تحلیل و شناسایی عوامل زمینه‌ای مؤثر در ارزیابی عملکرد این پارک‌ها در کشور پرداخته است. تحقیق حاضر از نظر نوع هدف، توصیفی و از نظر نوع راهبرد، پژوهش کیفی است. جامعه آماری شامل کلیه مدیران و صاحب‌نظران پارک‌های علم و فناوری می‌باشد. نمونه آماری شامل ۱۷ نفر از این افراد بوده، به روش گلوله برفی انتخاب و با آنها مصاحبه شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد عوامل زمینه‌ای مؤثر در ارزیابی عملکرد پارک‌های علم و فناوری شامل ملاحظات شرکت‌های دانش‏بنیان، ملاحظات ارتباطات بیرونی و درونی در پارک، ملاحظات زیرساختی، ملاحظات فرهنگی، ملاحظات ساختاری و فرایندی، ملاحظات مربوط به خدمات و مشاوره‌ها، ملاحظات مدیریتی و نیروهای ستادی، ملاحظات مربوط به ظرفیت‌های داخلی و خارجی، ملاحظات محیط بیرونی و کلان و ملاحظات مربوط به تیم ارزیابی‌کننده پارک می‌باشد. در پایان هم پیشنهاداتی اجرایی برای توسعه پارک‌ها ارائه شده است.

امروزه توانمندسازی شهروندان به عنوان عامل مؤثری در مشارکت مدیریت شهری بیان می‌شود. بنابراین هدف اصلی از انجام این پژوهش، بررسی رابطه توانمندسازی شهروندان با مشارکت در مدیریت شهر و ارایه سازوکارهایی جهت توانمندسازی شهروندان به منظور ترغیب آنها به همکاری بیشتر و مشارکت فعال در مدیریت شهر است.

این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و به شیوه توصیفی- پیمایشی است. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه و جامعه آماری پژوهش تمامی شهروندان بالای ۱۵ سال ساکن در منطقه ۱۸ شهرداری تهران، حجم نمونه بر اساس جدول مورگان ۳۸۴ نفر و انتخاب نمونه­های آماری به شیوه طبقه­ای تصادفی انجام شده است. تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش به دو شیوه توصیفی و استنباطی صورت گرفت؛ نتایج کلی نشان داد که میان توانمندسازی شهروندان و مشارکت در مدیریت شهر رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد. همچنین یافته­ها ­نشان می­دهند که میزان توانمندی و مشارکت پایین­تر از حد متوسط است. با توجه به نتایج به­دست آمده، اقدام در جهت توانمندسازی شهروندان و ارتقای مشارکت شهروندی ضرورت دارد و هر گونه تلاش برای توانمندسازی شهروندان، در ارتقای سطح مشارکت در مدیریت شهر، مؤثر خواهد بود.